Strona główna
Internetowej
Gazety Katolików

Unia Europejska i masoneria

Jednym z najważniejszych punktów programu polskiej masonerii po 1989 r. jest wprowadzenie Polski do Unii Europejskiej. W. Markiewicz, mason obrządku szkockiego stwierdził w 1993 r. w swym referacie programowym (tzw. desce lożowej): „Czyżby nasz kraj potrzebował jakiejś moralnej Gwiazdy Płomienistej? Zapewne tej gwiazdy, która jeszcze przed końcem wieku będzie reprezentować Polskę na sztandarze Unii Europejskiej. Wolnomularstwo polskie przez swój humanizm, poszukiwanie prawdy i uczciwą pracę winno być jednym z ważnych ośrodków stabilizacji i postępu w tym kierunku. (...) Misterne przeobrażenia materii i orbity ciał niebieskich w Kosmosie wokół pierwotnego punktu eksplozji są w bezpośredniej analogii do Gwiazdy Płomienistej jako promieniującego środka naszej braterskiej unii. Naszą siłą grawitacji jest przyciąganie serc i umysłów do tej unii”.1

Adam Witold Wysocki redaktor Naczelny „Wolnomularza Polskiego” wydał w 1996 roku swego rodzaju odezwę do „braci masonów” zatytułowaną „Masoni i polityka”. W odezwie tej pisze: „Władze wolnomularskie wymagają, by bracia nie zaspakajali obywatelskiego sumienia przez samo tylko oddanie głosu. W okresie przedwyborczym wytężyć oni muszą siły dla oświecenia w duchu swych ideałów środowisk, w których żyją i pracują: nie wolno uchylać się od pracy agitacyjnej i technicznej, przeciwnie, choćby brat był człowiekiem bezpartyjnym, z własnej inicjatywy w okresie przedwyborczym do tej pracy winien stanąć tam, gdzie mu sumienie nakaże. Władze wolnomularskie zdają sobie sprawę z tego, że poszczególni bracia stają do pracy w różnych obozach politycznych. Fakt ten - mimo rywalizacji i walki stronnictw - winien być przedmiotem nie troski naszej, lecz radości.”2

Jakie ideały masońskie „bracia” mają upowszechniać w partiach politycznych, do których należą? Jakie elementy programu masońskiego wprowadzać do ich programów? A. W. Wysocki podkreśla, że chodzi tu przede wszystkim o masoński program zjednoczenia Europy: „potwierdza się konieczność tworzenia Europy kulturalnej, społecznej i politycznej, w atmosferze wzajemnego szacunku dla tożsamości jej członków. Idea europejska jest przecież osią tradycji wolnomularskiej!”3

Co głosiła ta tradycja? Pisze o tym A. Nowicki Wielki Mistrz Wielkiego Wschodu Polski (masonerii tzw. obrządku francuskiego) w książce „Filozofia masonerii”. Nowicki zarysowuje tam masońską koncepcję „świata niedokończonego”, świata, który jest co prawda jakoś zapoczątkowany przez Boga, ale posiada wiele poważnych braków, niedociągnięć. Bóg musi być zatem uzupełniany i poprawiany przez człowieka (czytaj: masonów), który podejmując się tej roli zajmuje zarazem Jego miejsce.4

Nowicki prezentuje w książce doktryny największych masońskich ideologów. I tak np. dowiadujemy się z niej, że już Helvetius, członek paryskiej loży pisał w XVIII w. o...szkodliwości patriotyzmu. „Jeżeli sprzeczne interesy narodów – twierdził – utrzymują je w stanie wojny to wina patriotyzmu. Aby była miłość do ludzkości narody musiałyby za pomocą praw i wzajemnych układów zjednoczyć się niby rodziny wchodzące w skład państwa; interes poszczególnych narodów musiałby być podporządkowany dobru bardziej ogólnemu i miłość ojczyzny wygasając w sercach musiałaby rozpalić w nich miłość całej ludzkości.”5

Na początku XIX w. inny mason – Filip Buchez głosił, że „jest jedno tylko prawdziwe społeczeństwo, którym jest ludzkość. Ma się ona zjednoczyć w jedno państwo eliminując nacjonalizmy i posuwać się naprzód poprzez postęp, który jest rozwojem mocy, inteligencji i dobrobytu”6

Z kolei Giordano Bovio, który poświęcił życie na zwalczanie Kościoła katolickiego mówił o zwycięstwie Religii Myśli, która „domaga się tylko tolerancji wszystkich doktryn, wszystkich kultów”. Realizacja wskazań tej religii miała doprowadzić do powstania Stanów Zjednoczonych Europy, a następnie ogólnoświatowego „Państwa Człowieka” Państwo Człowieka będą budować i je zamieszkiwać jedynie prawdziwi ludzie. Nie każdy bowiem człowiek jest, według tego masona, człowiekiem. Ludźmi są wyłącznie istoty wolne, myślące w sposób nieskrępowany. Pozostali są na „przedludzkim stopniu ewolucji”. Tych przedludzi należy przekształcić w ludzi lub, zapewne, wyeliminować „z gry”. Jedynymi, według Bovia, normami „Państwa Człowieka” będą prawa człowieka.7

Jak należy przekształcać „przedludzi” w „prawdziwych ludzi”? Ano za pomocą „wychowania”. Nowicki podaje tu, między innymi, zasady wychowania Franza Henricha Ziegenhagena niemieckiego masona początku XIX w.

Po pierwsze więc należy usunąć z kultury wszelkie nazwy i symbole, które dzielą ludzi na Żydów, chrześcijan, pogan, mahometan itd.

Po drugie należy odrzucić metafizykę, a w szczególności „wymysły kapłanów i mnichów na temat istoty Boga, jego atrybutów, na temat Trójcy Świętej, (...) złych i dobrych duchów, (...) Opatrzności”.

Po trzecie doprowadzić do tego, by ludzie nie uczestniczyli w „ceremoniach religijnych, procesjach, modłach, postach”.

Po czwarte, „należy odrzucić charakterystyczną dla religii nietolerancję”, a więc w istocie odrzucić kierowanie się w myśleniu i postępowaniu pojęciami dobra i zła, prawdy i fałszu.

Po piąte, należy odrzucić „wymysły” dotyczące wiecznych kar czyli piekła.

Po szóste, usunąć ze szkół i nauczania domowego wszystko to, co jest związane z religią.

Po siódme, wyeliminować wszelkie próby godzenia rozumu i religii i wylansować tezę, że człowiek rozumny nie może być religijny.

Po ósme, doprowadzić do tego, by słowa religia używano tylko dla określenia „splotu urojeń, przesądów i zabobonów”.

Po dziewiąte, treści charakterystyczne dla religii powinny być w świadomości ludzkiej zastąpione treściami wypracowanymi przez nauki „o stosunkach społecznych”.

Po dziesiąte, ludzie powinni odrzucić wszelkie religijne dogmaty i prawdy wiary, które należy zastąpić przez „to, co prawdziwe i trafne w pismach dzisiejszych filozofów”.

Po jedenaste, doprowadzić do tego, by ludzie za najważniejsze uznawali prawa człowieka.

Po dwunaste, „powalić” religię i „towarzyszące temu potworowi furie nacjonalizmu i nienawiści narodowej”.

Po trzynaste, usunąć wszelkie wychowanie patriotyczne i na jego miejsce wprowadzić wychowanie, które będzie wpajać „miłość do Ojczyzny Światowej”.

Aby tego wszystkiego dokonać trzeba, mówi Ziegenhagen, gospodarkę narodową przekształcić w „gospodarkę światową”.8

O tym programie pisze też, tyle, że bardziej ostrożnie, anonimowy mason w „Wolnomularzu Polskim”: „Godzi się przypomnieć raz jeszcze, iż w bieżącym roku obchodzimy 265-lccie masonerii polskiej, która od samego początku zaliczała się do krzewicieli idei wspólnoty duchowej o charakterze ogólnoeuropejskim. Braliśmy też pod uwagę obecne procesy integracyjne, w których uczestniczymy. Jako polscy masoni lat 90-tych opowiadamy się za Europą przepojoną atmosferą kultury społecznej i politycznej. Poprzez utworzenie loży „Europa” na Wschodzie Warszawy pragniemy mieć swój skromny udział w budowaniu Europy ludzi wolnych i wykształconych, wspólnej ojczyzny ludzi sobie równych, potrafiących wznieść się ponad przyziemne podziały, uznających się za braci ogarniętych wspólnym dążeniem do sprawiedliwości społecznej. Zgodnie z wolnomularską tradycją i wskazaniami Konstytucji Andersena, chcemy w ten sposób przyczynić się do budowy lepszego świata i lepszej przyszłości żyjących na nim ludzi. Jesteśmy zgodni co do tego, że ta Europa, do której dążymy, powinna być Europą w pełni demokratyczną. Uważamy przy tym. że w Polsce istotne jest także przybliżenie ludziom ducha europejskiego. Chodzi nie tylko o to, aby być członkiem tej nowej, zjednoczonej Europy, ale, abyśmy mieli także nasz wpływ na jej kształt i jej oblicze”.9

Zobaczmy, mowa tu już nic tylko o „tożsamości” członków Europy ale również o „wspólnej ojczyźnie ludzi sobie równych, potrafiących wznieść się ponad podziałami”. Równych w jakim sensie? I kto tu ma być równy? Czy nie chodzi o to, aby równi byli katolicy i sataniści, normalne małżeństwa i małżeństwa homoseksualne? Co to znaczy „potrafiących wznieść się ponad przyziemne podziały”? Czy nie chodzi o to, że jak ktoś mówi, że jest katolikiem to jest

zwolennikiem „przyziemnego podziału”? Czy nie chodzi o to, że taki „przyziemny podział” jest powodowany przez głoszenie, że jest prawda

i dobro? „Przybliżenie ludziom ducha europejskiego". O jakie przybliżenie i czego tu chodzi? Czy przypadkiem nie o to co realizuje „Gazeta Wyborcza”?

Adam Witold Wysocki stwierdza w rozmowie, która odbyła się w redakcji krakowskiego „Czasu”: „Jeżeli chodzi o realne wpływy wolnomularstwa to faktem jest. że Liga Narodów została założona przez ludzi w większości należących do masonerii. Masoni uczestniczyli także przy pracach związanych z powstaniem ONZ”. Uczestniczący w tej rozmowie redaktor Anatol Arciuch dopowiada: „Jednak Liga Narodów. ONZ i Wspólnota Europejska to przykłady, jak niewielka grupa ludzi może oddziaływać na losy świata. Przypomnę także, że w Jałcie tylko Stalin nie był masonem”.10

Redaktor Witold Gadowski prowadzący tę rozmowę stwierdza w pewnym momencie: „Unia Europejska jest bez wątpienia pomysłem masonerii”. A. W. Wysocki udziela tu typowo masońskiego wyjaśnienia: „Trudno stwierdzić, czy rzeczywiście była to inspiracja masońska, można natomiast powiedzieć, że idea Stanów Zjednoczonych Europy czy też Wspólnoty Europejskiej jest zbieżna z celami masonerii zawartymi w konstytucji Andersona. W Strasburgu, który jest jedną ze stolic Zjednoczonej Europy, mieści się również siedziba Europejskiej Konferencji Masońskiej, która służy do likwidowania podziałów między samymi masonami”.11

W „Wolnomularzu Polskim" nr 3 Adam Witold Wysocki przeprowadza rozmowę z Wielkim Mistrzem Wielkiego Wschodu Francji Gilbertem Abergel. Rozmowa ta to swego rodzaju dopytywanie się o wskazówki i instrukcje. Tytuł jej jest znamienny: „Od Europy chorej - do Europy marzeń”. Wielki Mistrz Gilbert Abergel rozpoczyna swoją wypowiedź w sposób następujący: „Prawda, że to wolnomularze stworzyli dewizę „Wolność. Równość, Braterstwo”. Za sprawą ludzi doszło jednak do obniżenia wszystkich tych wartości. W imię wolności i w imię braterstwa powstały ideologie, które doprowadziły do zniewolenia ludzi. Niektóre z tych ideologii upadły. Te, które istnieją nadal, też przecież nie są idealne. Musimy więc rozpocząć walkę na nowo. Rozdział w postaci marksizmu został zamknięty. Trzeba tedy ponownie sięgnąć po ideały wieku Oświecenia. Był to wiek, w którym uznawano człowieka i jego sprawy za najważniejsze. To. Co przedstawia się obecnie jako wartości fundamentalne, nie bardzo odpowiada ideałom masońskim”.12

Zauważmy, tak przy okazji, że Wielki Mistrz prezentuje typowo komunistyczny punkt widzenia (zresztą przyznaje, że komunizm posiadał masońskie korzenie): „Ideały są dobre, ale ludzie są źli, bo do nich nie dorośli”.

A. W. Wysocki stwierdza na to: „Wróćmy jednak do Europy, nie tylko w nawiązaniu do nazwy loży, w której otwarciu Pan uczestniczył na symbolicznym „Wschodzie Warszawy”. Przez ładnych parę wieków idea wspólnoty europejskiej, rozumianej w sensie wspólnoty duchowej, kulturowej, cywilizacyjnej, przychodziła do Polski, między innymi - a w niektórych okresach głównie - z Francji. Niemałą rolę w krzewieniu tej idei odgrywali wolnomularze”.13

Wielki Mistrz stwierdza: „Masoni zawsze byli Europejczykami. Opowiadali się za Europą, ponieważ byli uniwersalistami. Zawsze marzyli o Europie. Przy czym nie chodziło im i nie chodzi o Europę w rozumieniu wspólnoty monetarnej, ale o Europę humanistyczną, kontynent dobrej współpracy między ludźmi. Wracając jednak do lego o czym Pan wspomniał, o pomocy Francji i Wielkiego Wschodu Francji. Otóż określenia Wielki Wschód Francji nie należy rozumieć w sensie geograficznym. Słowo Francja uosabia w tym przypadku symbolicznie te treści, które są związane okresem francuskiej rewolucji czy też epoką Oświecenia, która, tak się historycznie złożyło, zrodziła się właśnie we Francji. Ponieważ jesteśmy zwolennikami uniwersalizmu, pragniemy upowszechnienia tych treści dla wszystkich. /.../ Europa do jakiej zmierzamy, jest ciągle jeszcze w sferze marzeń./.../ w dalszym ciągu mamy w Europie do czynienia z ksenofobią. nie tylko w wymiarze lokalnym".14

A. W. Wysocki zadaje w tym momencie najważniejsze chyba, w całej rozmowie, pytanie: „Jakie stąd wnioski, np. dla polskich masonów?” Gilbert Abergcl określa je w sposób następujący: „Nasi bracia z polskich lóż mają dziś tę samą misję krzewienia idei Wolności, Równości i Braterstwa, co i my. Wartości, o których mowa nie wolno utożsamiać jedynie z Europą Zachodnią. Nikt nie ma na nie prawa wyłączności, gdyż są niezależne od takich czy innych granic. Im więcej ludzi uzna je za własne, tym większe będą szansę, aby zwyciężyły ponad podziałami, fobiami czy istniejącą negacją./.../ Dlatego wszyscy wolnomularze, obojętnie czy żyją we Francji, czy w Polsce, muszą współdziałać, aby zbudować to. co my nazywamy Świątynią Ludzkości. Jest to wspólnym obowiązkiem Braci Polskich, podobnie jak i naszym, ponieważ jeżeli będziemy to robić sami, nie dojdziemy nigdzie”.15

Zobaczmy. Rozmawiający ze sobą masoni operują hasłami, słowami kluczami, za którymi kryją się całe doktryny. Te słowa klucze to nie tylko wolność, równość i braterstwo ale także, a w istocie przede wszystkim „Oświecenie” i „francuska rewolucja”. Wciąż też wraca hasło „uniwersalizm”. Spróbujmy sobie do końca uświadomić, co proponuje nam Oświecenie i Rewolucja Francuska. Można by przecież na ten temat napisać cale tomy, tomy o indoktrynacji, nowym pogaństwie. deizmie, totalitaryzmie, gilotynach, eksterminacji inaczej myślących (choćby pogrom, wręcz ludobójstwo w Wandei). walce z Kościołem, w ramach której fizycznie eliminowano wszystkich tych, którzy byli dla niego ważni, głównie kapłanów. Jeśli pomyśleć choć chwilę nad ideologią Oświecenia i Rewolucji Francuskiej to trzeba dojść do jednego wniosku, że ta ideologia jest identyczna z tym, co proponuje szatan. Humanizm Oświecenia, Rewolucji Francuskiej, masonerii to doktryna, która głosi - to człowiek jest Bogiem. Wielki Mistrz Wielkiego Wschodu Francji Gilbcrt Abergel nakazuje polskim masonom budować Świątynię Ludzkości i to ma być właśnie Unia Europejska. Świątynia Ludzkości to konstrukcja religijno-społcczno-polityczna, która zasadza się na „dogmatach” satanizmu.

Wielki Mistrz przyznaje, że celem masonów jest upowszechnianie zasad „uniwersalizmu” i budowanie według nich nowej Europy. Termin uniwersalizm pasuje tu do doktryny, którą ma sygnalizować jak termin wolność do stalinizmu. Tu nie chodzi o uniwersalizm ale o jedną, i tylko jedną, bardzo partykularną. doktrynę, tę. o której Różokrzyżowcy mówią, że jej twórcami są Duchy Lucyferów.16

Wielki Mistrz mówi tu o podziałach, fobiach, ksenofobii, negacji mając wyraźnie na myśli, wskazuje na to cały kontekst jego wypowiedzi na ten temat, chrześcijaństwo ze szczególnym, wyraźnym, uwzględnieniem katolicyzmu.

Na austriackim Kongresie Uniwersalnej Ligi Masońskiej, który odbył się w 1995 r. jej Światowy Wiceprezydent Wolfgang Łukasiewicz zwrócił się do wszystkich wolnomularzy o poparcie dla idei utworzenia Karty Europejskiej Tożsamości. Jaki pisze A.W. Wysocki w Wolnomularzu Polskim”: „Pomysł opracowania takiej karty zgłosił (...) na forum Parlamentu Europejskiego prezydent Republiki Czeskiej Vaclav Havel”.17

Projekt tego dokumentu został opublikowany w nr 8 „Wolnomularza Polskiego”. Z tekstu tego dowiadujemy się, między innymi: „Europejskie procesy cywilizacyjne. zapoczątkowane przez naszych przodków doprowadziły nas do tego stopnia rozwoju, ze wszyscy jesteśmy od siebie uzależnieni, i wszystko poczyna się zrastać w jedną całość".18

W jego artykule 2 noszącym tytuł „Europa wspólnotą wartości” czytamy: „Ład ten opierać się musi na tolerancji, humanizmie i braterstwie?. O jaki ład tu chodzi? W dalszej części tego artykułu stwierdza się: „Nawiązując do historycznych korzeni świata antycznego. oraz chrześcijaństwa, epoki renesansu i humanistycznych treści Oświecenia, nastąpił dalszy rozwój w kierunku ładu demokratycznego, opartego na powszechnym stosowaniu reguł podstawowych praw człowieka i systemie państwa. /.../ Tym sposobem nasz kontynent stał się matką rewolucyjnych przeobrażeń w nowoczesnym świecie. /.../ Różnorodność procesów rozwojowych w Europie oraz konieczność kształtowania wspólnej przyszłości spowodowała budowę wzajemnych stosunków międzypaństwowych na zasadach federalnych./.../ Tożsamość europejska warunkuje wolną wymianę osobową oraz wymianę idei i znajduje wyraz we wspólnej ochronie tych wartości".19

Dalej „Karta” mówi o wspólnej konstytucji, systemie podatkowym itp. Artykuł ostatni określa to. co masoni uważają za szczególnie niezbędne, a więc katalogi praw zasadniczych, praw człowieka, praw socjalnych, obowiązujących zasad tolerancji. obywatelskich praw członków itd., uchwalenie konstytucji określającej ład federalny oraz ustanowienia wspólnego języka („Obywatelem Unii może być tylko ten, kto potrafi się porozumieć z innymi”), języka. który, jak wszystko na to wskazuje, byłby obowiązkowy.20

Jaką rolę w takiej Unii Europejskiej ma spełniać sama masoneria? Wydaje się to być oczywiste. Wypowiada się na ten temat były Wielki Mistrz Wielkiego Wschodu Francji Christian Pozzo di Borgo: „Rola wolnomularstwa poprzez myśli i czyny każdego z jego Członków, polega na wprowadzaniu w życie tych wartości, na nadaniu im spójności, na ich obronie, na ich rozwijaniu poprzez dostarczanie im elementów współczesnej myśli i doświadczeń. Wielki Wschód Francji uważa w końcu, że Wolnomularstwo w każdym Państwie powinno być uznane za autorytet moralny. /.../ Uważa on. także, ze musi wypowiadać się wtedy, kiedy godne współżycie społeczne lub pokój bywają zagrożone przez akcje skrajnej prawicy lub akcje integrystów religijnych”.21

I czy ktoś teraz powie, że masoneria nie jest antykościołem? Przecież przypisuje ona sobie te wszystkie funkcje jakie powinien mieć Kościół i jakie posiadał w niektórych wiekach. Tylko że masoneria buduje taki „pokój”, który może być zagrożony przez „akcje skrajnej prawicy” (czytaj: prawicy, która naprawdę jest

prawicą) i „akcje integrystów religijnych” (czytaj: papieża czy katolików wiernych Chrystusowi).

Czy Unia Europejska jest ostatecznym celem politycznym masonerii? Z artykułu 5 „Karty Europejskiej Tożsamości” dowiadujemy się, że „w dobrze rozumianym interesie Unii Europejskiej” leży otwarcie na te państwa, które „opowiadają się za europejską wspólnotą”. Ma to być „droga” do „pokojowego rozwoju naszego świata”. 22

Sformułowania powyższe są dosyć mgliste, co nie oznacza, że nieczytelne. Wyraźnie bowiem jest tu zarysowana perspektywa powstania jakiegoś jeszcze większego, w równym stopniu integralnego, tworu państwowego czy ponadpaństwowego (federacyjnego). Pisze o tym, zresztą, w miarę szczegółowo, w piątym „Wolnomularzu Polskim” prof. Zbigniew Gertych. Stwierdza on, że problemy występujące w skali światowej może rozwiązać tylko „ruch propagujący utworzenie nowych ogólnoświatowych struktur demokratycznych rządzenia społecznościami świata”. Ruch taki. pisze prof. Z. Gertych. już istnieje. Powstał w 1958 r. i skupia obecnie 270 organizacji z 70 krajów z kilkuset milionami członków.23

„W latach sześćdziesiątych - stwierdza prof. Z. Gertych - idea światowego Rządu, Parlamentu i Konstytucji otrzymała poparcie od noblistów, byłych prezydentów, premierów, ministrów, światowej sławy naukowców, finansistów oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych. (...) Wśród nich znajduje się 10 osobistości z Polski. Przypadł mi zaszczyt być także członkiem Tymczasowego Parlamentu Świata. W 1968 roku Konwent Światowej Konstytucji obradujący w Szwajcarii i w Niemczech podjął prace nad Konstytucją Świata. W 1977 roku opracowany projekt Konstytucji dla Federacji Świata podpisało kilkuset uczestników. Od tego czasu miały miejsce międzynarodowe, spotkania, które przemieniły się w Tymczasowy Parlament Świata”.24

Jak wynika z informacji podanych przez prof. Z. Gertycha w 1978 roku powstało stowarzyszenie Federacja Świata. Stowarzyszenie to przygotowuje utworzenia światowego rządu. Federacja Świata ma, według jego planów, posiadać 5 stolic. Władzą ustawodawczą ma być Parlament Świata który ma składać się z trzech ciał (House of People - Izba Gmin: House of Nation – Izba Narodów: House of Counsellers - Izba Doradców) i stanowić nadrzędną władzę nad Rządem Świata. Władza wykonawcza ma się składać z 5 członków Prezydium i gabinetu złożonego z 30 członków mianowanych przez Parlament Świata. Strukturę administracyjną ma tworzyć 30 ministerstw, urząd prokuratora i światowa policja.25

Unia Europejska w sposób wyraźny realizuje polityczne plany masonerii i program zgodny już nie tylko z jej ideologią, ale również z jej założeniami religijnymi. Nie bez powodu Kościół określił w swoim czasie masonerię jako „sektę będącą pomocnikiem szatana na ziemi”.

PRZYPISY

  1. W. Markiewicz, Gwiazda płomienista C. Copernik na W. Paryża, Ars Regia nr 192/1993, s. 107.
  2. Adam Witold Wysocki, Masoni i polityka, Wolnomularz Polski nr 7, marzec 1996, s. 3—4.
  3. Tamże, s. 4.
  4. A. Nowicki, Filozofia Masonerii u progu siódmego tysiąclecia, Gdynia 5997 (1997) , s. 21-23.
  5. Tamże, s. 37.
  6. Tamże, s. 119.
  7. Tamże, s. 216.
  8. Tamże, s. 61-63.
  9. Ku Europie ponad podziałami. Rozmowa z polskim masonem. Rozm. A. W. Wys., Wolnomularz Polski nr 2 (bez daty), s. 5.
  10. „Wolnomularz” w „Czasie”, Wolnomularz Polski nr 5 (bez daty wydania), s. 10.
  11. Tamże.
  12. Od Europy chorej — do Europy marzeń. Rozmowa z Wielkim Mistrzem Wielkiego Wschodu Francji, Gilbertem Abergel. Rozmawiał Adam Witold Wysocki. Wolnomularz Polski nr 3 (bez daty wydania), s. 3.
  13. Tamże, s. 4.
  14. Tamże.
  15. Tamże.
  16. P. Sedir. Różokrzyzowcy. Historia i nauka. Opracowanie tekstu J. Prokopiuk (bez miejsca wydania) 1994, s. 25-26.
  17. A. W. Wysocki, Karta Europejskiej Tożsamości, Wolnomularz Polski nr 8 maj/czerwiec 1996, s. 1.
  18. Tamże.
  19. Tamże, s. 1-2.
  20. Tamże, s. 2-4.
  21. Wystąpienie czcigodnego brata Christiana Pozzo di Borgo, byłego Wielkiego Mistrza Wielkiego Wschodu Francji, Wolnomularz Polski nr 5 (bez daty wydania), s. 4.
  22. A. W. Wysocki, Karta europejskiej Tożsamości..., s. 3.
  23. Z. Gertych, O humanizm uniwersalny, Wolnomularz Polski nr 5 (bez daty wydania), s. 4.
  24. Tamże, s. 5.
  25. Tamże, s. 4-5.